Anlam Arayışı: Tatminsizlikten Doyuma

Anlam arayışı, bireyin hayatta bir yön, amaç veya değerli bir bağlam bulma çabasıdır. Bu arayış bireylerin hayatlarına dair üzerine çok düşündüğü ve zorlandığı konulardan birisidir. Anlam arayışı, bireyi kendini gerçekleştirmeye yönlendiren bir güçtür. Ancak bazen tatminsizlik veya eksiklik duygusunu derinleştiren bir boşluğa düşürür. İçsel tatminsizlik, bireyin yaptığı hiçbir şeyden zevk almaması, hiçbir şeyin doyurucu gelmemesi ve yaşadığı hayatla tam olarak bağ kuramaması durumudur. Beraberinde; sürekli bir eksiklik hissi, hep daha fazlasını istemek, başarılara rağmen huzursuzluk hissi, kararsızlık ve yönsüzlük duyguları gelir. Anlam arayışı ve içsel tatminsizlik arasında doğrudan bir ilişki vardır. Anlam arayışı sonuç vermeyince içsel tatminsizliğe neden olur. Birey yaşamına anlam atfedemezse yaptığı işler boş gelir. Bu da içsel tatminsizliğe iter. Örneğin, prestijli bir firmada çalışıyorsunuz ve dışarıdan da başarılı görünüyorsunuz fakat yaptığınız işin bir değerinin olmadığını düşünüyorsunuz. Bu yüzden içsel bir boşluk hissedebilirsiniz, bu da sizi hayatınızda anlam arayışına itebilir. Fakat bu süreç zorlayıcı olabilir çünkü gerçekçi olmayan ya da belirsiz, büyük bir anlamın peşinde koşabilirsiniz. 

Anlam arayışının mental sağlığımıza olumlu etkileri de vardır. Zorluklar karşısında bireyin daha dayanıklı olmasını sağlar. Yaşama anlam atfeden kişilerde kaygı ve depresyon düzeyleri daha düşük bulunmuştur, yaşamdan genel tatminleri daha yüksektir.

Aynı zamanda zorlukları ve riskleri de vardır. Anlam krizleri bunun başında gelir. Kişi anlam bulamıyorsa veya eski anlam kaynakları çökmüşse, varoluşsal boşluk, umutsuzluk ve depresyon yaşanabilir. Bir diğer zorluk ise zorlayıcı yaşam olaylarında anlam bulamamadır. Yüzeysel tatmin arayışına da geçebilirler. Gerçek anlam yerine geçici hazlara yönelebilir. Bunlar alışveriş, sosyal medya gibi alanlar olabilir. Sıkça kararsızlık yaşayabilir. Anlamlı olanı bulamadığı için sürekli yön değiştirebilir. 

İçsel Tatminsizliği Nasıl Azaltabiliriz?

1- Öncelikli olarak değerlerinizi belirleyebilir ve onlarla uyumlu yaşamaya çalışabilirsiniz. Kendi değerlerinizi keşfetmek ile başlayabilirsiniz. Günlük hayatınızda bu değerleri yansıtabileceğiniz kararlar alabilirsiniz. Kendinize şu soruyu sorabilirsiniz: “Bugün yaptıklarım beni olmak istediğim kişiye yaklaştırdı mı?” 

2-  Başarı odaklı değil, anlam odaklı hedefler oluşturabilirsiniz. Eğer bu hedefler başkalarına veya daha büyük bir bütüne katkı sağlıyorsa bazı başarılardan daha tatmin edici olabilir. 

 3- Öz şefkat egzersizleri yapabilirsiniz. Kendinizi acımasızca eleştirmek yerine kendinizle konuşurken daha yargısız, anlayışlı bir dil kullanabilirsiniz. Öz şefkat egzersizleri kalıcı bir iç huzur sağladığından etkili olabilir. Örnek bir egzersiz olarak: “Bir arkadaşınız böyle bir durumda olsaydı ona ne söylerdiniz?” Aynısını kendinize söyleyebilirsiniz.

4- Başkalarıyla anlamlı ilişkiler kurmaya çalışabilirsiniz. Güçlü bağlar tatminin en önemli kaynaklarındandır. Derin ve samimi iletişim sadece sosyal destek değil, aynı zamanda içsel güç kaynağıdır. 

5- Kontrolünüzde olmayan şeyleri kabullenmek, mücadele etmeye harcanan enerjiyi boşa çıkarmaktan korur. Değiştirip kontrol edebildiklerinize odaklanmak, içsel gücünüzü ve psikolojik iyi oluşunuzu artırabilir. 

6- Mindfulness ve meditasyon egzersizleri yapabilirsiniz. Sürekli geçmişi düşünmek ya da gelecek hakkında kaygılanıp planlar yapmak içsel tatmini bozabilir. Günde 5-10 dakika meditasyon yapmak konsantrasyonunuzu ve huzurunuzu artırabilir. Örneğin, yürürken sadece nefesinize ve attığınız adımlara odaklanabilirsiniz.

Anlam arayışı içsel tatminsizlik doğurabilir ama bu rahatsızlık sizi anlam bulma yolculuğuna da çıkarabilir. Dış faktörlere veya dışsal başarılara göre mutlu olmak yerine anlamı içinizde bularak mutlu olmayı deneyebiliriz. 

Yazar: Zeynep Yankılıç

Kaynakça

• Chu, S., & Fung, H. (2020). Is the Search for Meaning Related to the Presence of Meaning? Moderators of the Longitudinal Relationship. Journal of Happiness Studies, 22, 127-145. https://doi.org/10.1007/s10902-020-00222-y.
• Li, J., Dou, K., & Liang, Y. (2020). The Relationship Between Presence of Meaning, Search for Meaning, and Subjective Well-Being: A Three-Level Meta-Analysis Based on the Meaning in Life Questionnaire. Journal of Happiness Studies, 22, 467-489. https://doi.org/10.1007/s10902-020-00230-y.
• Mawson, T. (2010). Sources of dissatisfaction with answers to the question of the meaning of life. European Journal for the Philosophy of Religion, 2, 19-41. https://doi.org/10.24204/EJPR.V2I2.366.
• Newman, D., Nezlek, J., & Thrash, T. (2018). The dynamics of searching for meaning and presence of meaning in daily life.. Journal of personality, 86 3, 368-379 . https://doi.org/10.1111/jopy.12321.