Bilinçli Ebeveynlik: Nedir, Nasıl Olunur?

Bilinçli ebeveynlik kulağa hayal gibi gelebilir, gözünüzde büyüyebilir, bundan dolayı da günlük hayatta bunu aksiyona çevirmek oldukça zor olabilir. Ebeveynlik doğası gereği zaten meşakkatli bir süreçtir. Hiçbir ebeveyn dört dörtlük değildir. Bilinçli ebeveynlik, çocuklarınızla günlük etkileşimlerinizde, en stresli anlarda bile, kabul ve şefkatle ebeveynlik yapmanın bir yolu olarak, anda ve farkında olmayı vurgulayan bir yaklaşımdır. Farkındalık, dikkat ve yargısız kabul bilinçli ebeveynlikte öne çıkan yaklaşımlardır. Araştırmalar, bu tutumlarla ebeveyn ile çocuk arasındaki ilişkinin güçlendiğini, ebeveynlerin stresinin azaldığını ve çocukların psikolojik iyi oluş halinin giderek arttığını vurgulamıştır. Çocuğun kişisel iyi oluşunu olumlu etkilediği gibi ebeveyn de olumlu yönde etkilenir. Peki duygu durumunuzun kötü olduğu zamanlar çocuğunuza nasıl davranmanız gerekir? İşte bu durumları doğru yönetmeye yardımcı olabilecek tutumlar bilinçli ebeveynlikte yatar. 

Bilinçli Ebeveynlik Neler Getirir?

• Bilinçli ebeveynlik çocuğun öz saygısını ve dayanıklılığını arttırabilir.
• Bilinçli ebeveynlik, ebeveynlerin çocuklarıyla daha yakın ilişkiler kurmasını sağlar. Çocukların ebeveynlerine olan bağlılıkları artar.
• Bilinçli ebeveynlik, çocuklarda davranış problemlerinin azalmasına, sosyal duygusal becerilerinin ve psikolojik iyi oluş hallerine olumlu yönde etki eder. 
• Ebeveynlerin, ebeveynlikten aldığı tatmin artar ve kendi psikolojik iyi oluşları da artar.
• Özellikle çocukların; depresyon, saldırganlık ve mağduriyet durumları azalabilir.
• Ebeveynlerin otomatik tepkiler yerine farkındalıkla tepki vermelerini sağlar. 
• Ebeveyn kendi duygularını keşfettikçe ve tanıdıkça kendi çocuğuna da daha hoşgörülü bir şekilde yaklaşır. Bu durum ebeveynin duygusal zekasını da geliştirir.
• Bilinçli ebeveynlik, ebeveyni kendi çocukluk deneyimlerini sorgulamaya yöneltir. Bu da kişinin kendini daha iyi tanıması için bir fırsattır. 
• Ebeveynler kendi duygu ve düşüncelerini yönetebilme becerisinin gelişmesi, çocukların sosyal becerileri ve duygularını düzenlemesi üzerinde olumlu etkileri mevcuttur.
  

Nasıl Bilinçli Ebeveynler Olunur?

• Ebeveynlerin kendilerine ve çocuklarına farkındalıkla yaklaşması önemlidir. Her durumda, öncelikle hem kendinizin hem de çocuğunuzun duygusal ihtiyaçlarını anlamaya çalışın.
• Çocuğunuzu dikkatinizi tamamen vererek dinleyin. Çocuğunuza da bunu hissettirin. Sözünü kesmemeye ve aralarda soru sormaya çalışın.
• Kendinizi ve çocuğunuzu yargılamayın. Mükemmel olmadığınızı unutmayın, şefkatle yaklaşın.
• Çocuklarınızın ayrı bir birey olduğunu kabul edin. Onların bireysel ihtiyaçlarına saygı gösterin.
• Çocuğunuzla aranızda açık ve güvene dayalı bir iletişim kurun. Kendini rahat bir şekilde ifade edebileceği bir ortam yaratmaya çalışın.
• Ebeveynlerin duygu durumlarını kendi içinde düzenleyebilmesi ve çocuğuna bu konuda örnek olması da önemlidir. Örneğin ebeveyn işle ilgili bir konuya sinirlenmiş olsa bile önce duygusunu fark edip regüle etmeli, çocuğu ile vakit geçirirken o öfke duygusunu çocuğuna yansıtmamalıdır. 
• Eşinizden destek alın, sorumlulukları dengeli bir şekilde paylaşın. İhtiyaç duyduğunuzda yakınlarınızdan yardım isteyin. Tükenmemeye, bireysel iyi oluşunuza özen gösterin.
• Samimiyetle özür dileyin. Her zaman sakin ve kontrollü olamayabilirsiniz. Fark edip davranışınızın sorumluluğunu almak ve özür dilemek çocuğunuza da iyi bir model olmanızı sağlar.

Ebeveyn ile çocuk ilişkisinin iyileşmesi, ebeveynin dikkatini ve tepkilerini düzenlemesi, çocuğun psikolojik iyi oluşunun olumlu yönde etkilenmesi “mindful parenting”in başlıca etkileridir. Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile beraber annelerin ve babaların bu konu üzerinde bilgi sahibi olmaları kolaylaşmış, günlük hayatlarında çocuklarına karşı tutumlarına yansıtmaya başlamışlardır. Sonuç olarak, bilinçli ebeveynlik ebeveynlerin çocuklarıyla daha sağlıklı, anlayışlı, destekleyici bir ilişki kurulmasında önemli bir etkisi olan çok boyutlu bir yaklaşımdır. 

Yazar: Zeynep Yankılıç

Editör: Psikolog Ayşe Erol

Kaynakça

• Ahemaitijiang, N., Fang, H., Ren, Y., Han, Z., & Singh, N. (2021). A review of mindful parenting. Journal of Pacific Rim Psychology, 15. https://doi.org/10.1177/18344909211037016. 

• Bida, O., Oros, I., & Chychu, A. (2022). FORMATION OF AWARE CONSCIOUS PARENTHOOD OF YOUTH. Academic Notes Series Pedagogical Science. https://doi.org/10.36550/2415-7988-2022-1-203-8-11. 

• Duncan, L., Douglas, A., Ae, C., & Greenberg, M. (2009). A Model of Mindful Parenting: Implications for Parent–Child Relationships and Prevention Research. Clinical Child and Family Psychology Review, 12, 255 - 270. https://doi.org/10.1007/s10567-009-0046-3.

• Shorey S, Ng ED. The efficacy of mindful parenting interventions: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Nursing Studies. 121:103996. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2021.103996