Sağlıklı İletişimin Anahtarı: Empati

Empati ve iletişim psikolojik iyi oluşu etkileyen önemli unsurlardandır. Psikolojik iyi oluş hem bireyin olumlu duygular yaşamasını hem de hayatında anlam, doyum ve amaç bulmasını sağlar. Empati, özellikle bilişsel empati (başkasının duygusunu anlama), psikolojik iyi oluş ile pozitif ilişkilidir. Duygusal empati ise, başkalarının duygularını hissetmek anlamına gelir ve bu his yoğun olduğu durumlarda kişide stres, depresyon ve anksiyete riskini artırabilir. Bilişsel ve duygusal empati arasında dengeyi kurmak önemlidir. Böylece hem karşı tarafı anlayabilir, hem de samimiyetle hissedip destek olunabilir. Etkili duygu düzenleme stratejileri kullanan bireylerde bu olumsuz etkiler azalır. Empati sayesinde gelişen farklı kişilik özellikleri vardır. Örneğin bireyler yardımseverlik, iyimserlik ve uyum gibi olumlu yönler geliştirebilir.

Sağlıklı iletişim için duygusal ve bilişsel empati geliştirmek oldukça önemlidir. Empati kurarken başkalarını daha derinden anlayabilir ve hislerine odaklanabiliriz. Bu, sağlıklı bir iletişim için oldukça temel bir gerekliliktir. Empatik bir iletişim; duygusal yakınlık, güven, sosyal destek ve ilişki doyumu gibi iyi oluşu besleyen dört ana unsuru güçlendirir.

Empatinin Psikolojik İyi Oluşumuza Katkıları

Empati, kişiler arası ilişkilerde karşılıklı anlaşılma ve kabul görme duygusunu pekiştirir. Bu durum kişinin sosyal destek algısını artırarak yalnızlık duygusunu da azaltabilir. Aynı zamanda güven ve bağlılık da artabilir.
Başkalarının duygularını anlamaya çalışan kişiler, kendi duygularını da daha iyi fark eder. Bu, duygusal farkındalık ve öz şefkati destekler.
Olumlu duyguları teşvik edebilir. Empati kurulan ilişkilerde daha fazla şefkat, yardımseverlik ve bağışlama davranışı görülür.
Stresle baş etmeyi kolaylaştırır. Empatik ilişkiler, zorlayıcı yaşam olaylarında duygusal destek sağlayarak psikolojik dayanıklılığı artırabilir.

Peki empatik iletişimi geliştirmek için neler yapabilirsiniz?

“Yaşadığı olayda ne hissetti?” sorusunu kendinize sorabilirsiniz. Bu bilişsel empatinizi güçlendirebilir. Bu sayede farklı bakış açıları edinebilirsiniz.
Aktif dinleme pratiği yapabilirsiniz. Empati özelliğinin gelişimi için önemli bir stratejidir. Karşınızdaki kişi konuşurken sözünü kesmeden, yalnızca ne söylediğini değil, nasıl hissettiğini de anlamaya çalışabilirsiniz. Göz teması, baş sallama gibi küçük işaretler karşınızdaki kişiyi dinlediğinizi gösterir.
Başkalarının yüz ifadelerinden, ses tonundan ya da beden dilinden hangi duyguyu yaşadığını fark etmeye çalışıp içinizden adlandırabilirsiniz.
Diğerlerinden daha ayrı bir strateji olarak birbirinden farklı kişilerin hayat hikayeleri sayesinde empati kaslarınızı çalıştırabilirsiniz. Bu roman/biyografi okumak, film/dizi izlemek olabilir. Özellikle farklı kültürlerden insanların deneyimlerini öğrenmek empatiyi güçlendirir.
Mindfulness da önemli bir rol oynar. Anda kalarak başkasını dikkatle dinlemek, otomatik olan yargılamaları azaltabilir ve empatiyi arttırabilir.
Düşünce ve duygularını dolaylı yoldan değil de doğrudan ve açık şekilde ifade etmeye özen gösterebilirsiniz. Net ve açık olmak önemli bir rol oynar. Aynı zamanda bu durum karşılıklı yanlış anlaşılmaları azaltır.
Olumlu ya da olumsuz duygularını paylaşmaktan çekinmemelisiniz. Bu durum yakınlık ve güveni arttırabilir.
Yargılamadan, “şu davranışın bende şu etkiyi yarattı” gibi geri bildirimler verebilirsiniz. Gelen geri bildirimi savunmaya geçmeden dinleyebilirsiniz.
Ben dili kullanmaya çalışabilirsiniz. Örnek olarak “sen hep böylesin” yerine “ben böyle yaptığında kırılıyorum” tarzında cümleler kurmak, karşı tarafın savunmaya geçmesini engelleyebilir.
Çatışma çözme becerileri açık iletişim sayesinde gelişebilir. Sadece kendi haklılığınızı savunmak yerine ortak çözüm aramaya çalışabilirsiniz.

Empati Temelli Geliştirilen Sağlıklı İletişimin Psikolojik İyi Oluşumuza Katkıları

Açık ve dürüst iletişim, bireyin bastırmadan duygularını ifade etmesine imkan tanır. Bu da stresin azalmasına ve duygusal dengeye katkı sağlayabilir.
Etkili bir iletişim, kişilerarası çatışmaları çözmede kolaylık sağlar ve ilişkilerde güveni artırır. Mutlu ilişkiler, psikolojik iyi oluşun en güçlü belirleyicilerindendir. Kaliteli bir iletişim sayesinde ilişkilerde doyum artabilir.
Empatide de olduğu gibi iletişim bireylerin sosyal bağlarını kuvvetlendirir, bu da yalnızlığı, depresyon ve anksiyete riskini azaltabilir.
Kendi ihtiyaçlarını, değerlerini, sınırlarını doğru şekilde ifade etmek, bireyin hayatında anlam ve özgünlük deneyimini arttırabilir.

Empatik iletişim yoluyla birini dinlerken yalnızca sözcükleri değil, kişinin duygusunu anlamaya odaklanırsınız. Söylediklerinden, biraz kaygılandığını hissediyorum. Doğru mu anladım? gibi cümleler hem empatiyi hem iletişimi aynı anda güçlendirebilir.

Yazar: Zeynep Yankılıç

Kaynakça

Abramson, L., Uzefovsky, F., Toccaceli, V., & Knafo‐Noam, A. (2020). The genetic and environmental origins of emotional and cognitive empathy: Review and meta-analyses of twin studies. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 114, 113-133. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2020.03.023.
Powell, P. (2018). Individual differences in emotion regulation moderate the associations between empathy and affective distress. Motivation and Emotion, 42, 602 - 613. https://doi.org/10.1007/s11031-018-9684-4.
Shalev, I., Eran, A., & Uzefovsky, F. (2023). Fluctuations and individual differences in empathy interact with stress to predict mental health, parenting, and relationship outcomes. Frontiers in Psychology, 14. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1237278.
Weisz, E., Ong, D., Carlson, R., & Zaki, J. (2020). Building empathy through motivation-based interventions.. Emotion. https://doi.org/10.1037/emo0000929.