Öz Değer: Koşulsuzca Değerli Olduğumuzu Bilmek

Öz Değer: Koşulsuzca Değerli Olduğumuzu Bilmek

"Öz saygı, kendimiz hakkında düşündüğümüz, hissettiğimiz ve inandığımız şeydir. Öz değer, 'Ben tüm bu şeylerden daha büyüğüm'ü fark etmektir. Değerli olduğumu, sevilebilir olduğumu, bu hayata gerekli olduğumu ve akıl almaz bir değere sahip olduğumu derinden bilmektir." 

-Dr. Christina Hibbert


Öz değer (self-worth); bireyin dışsal başarı veya onaylardan bağımsız olarak kendi değerine ve sevilmeye değer olduğuna dair inancıdır. Öz saygı (self-esteem) ile yakından bağlantılı olmasından dolayı karıştırılsa da aralarında farklar vardır. Öz saygı dış uyaranlardan, başarısızlıklardan etkilenebilen ve zaman zaman değişiklik gösterebilen bir kavram iken öz değer kişilerin özelliklerinden çok içsel değerine olan temel inancına odaklanır.

Öz değer, kişilerin sorunlarla başa çıkma şeklinde, hedeflerini belirlemede ve başkaları ile iletişim kurmalarında etkili bir kavramdır. Sağlıklı bir öz değer duygusuna sahipseniz kendinizi geliştirmeye kolayca motive olabilirsiniz; kırılgan bir öz değere sahipseniz riskten kaçmaya ve dış onaya daha meyilli olabilirsiniz.

Covington & Beery’nin öz değer teorisi, bir bireyin hayattaki temel önceliğinin kendini kabul etmek olduğunu ve kendini kabul etmeye sıklıkla başarı yoluyla ulaşıldığını ileri sürer. Öz saygının altında yatan temel süreç öz değerlendirmedir ve bireyler değerini belirlemek için başarının yanı sıra birçok kriter kullanırlar. Ne kadar değerli olduğunuzu belirlemek için bir referans olarak kullandığınız alanları fark etmek, koşulsuz bir öz kabul geliştirmeye doğru atılan ilk adımdır.


Kendimize Verdiğimiz Değeri Geliştirmenin Yolları

1- Varoluşunuzun kendiliğinden değerli olduğunu kabul edin. Maddi durumunuzun, iş unvanınızın, toplumsal statünüzün, fiziksel görünüşünüzün ne kadar değerli olduğunuzla hiçbir ilgisi olmadığını kendinize hatırlatın.

2- Acımasız öz eleştirilerin yerine gerçekçi değerlendirmeler koyun. Bu düşüncelerle ilgili kendi kendinize konuşup yüzleşmeye çalışın. Bu düşünceleri güçlü yönlerinize ve yeteneklerinize ilişkin olumlu onaylamalarla, güzel düşüncelerle ve gerçekçi değerlendirmelerle değiştirmeye çabalayın.

3- Anlamlı hedefler belirleyin. Dikkatinizi kişisel hedeflerinize ve değerlerinize yönlendirin. Bu hedeflere ulaşmak doyum hissini besleyebilir ve içsel değerinizi artırabilir.

4- Yeni hobiler edinin. Keyif alabileceğiniz ve sizi mutlu edecek aktiviteler bulmaya çalışabilirsiniz. Hobiler edinmek, kendinizi yansıtmanıza yardımcı olabilir, amaçlılık ve aktiflik hissi sağlayabilir.

5- Öz şefkatinizi pekiştirin. Sonuç olarak öz değer, öz şefkat, öz saygı gibi kavramların farklı tanımları ve özellikleri olsa da hepsi birbirleriyle bağlantılı kavramlardır. Biri artınca diğeri de olumlu etkilenebilir. Zor zamanlarda bile kendinize şefkatli ve nazik olmayı deneyin. Duygularınızı kendinizi yargılamadan anlamaya çalışın ve hayatta herkesin hata yapabileceğini unutmayın.

6- Karşılaştırma eğiliminizi azaltın. Kendinizi başka insanlarla karşılaştırmayın, özellikle de günümüzde yaygın olan sosyal medyada. Kendi yolculuğunuza odaklanmayı, diğer hikayelerden ilham almayı deneyin.

7- Değerlerinizi yansıtın. Temel değerlerinizi ve sizin için gerçekten neyin önemli olduğunu düşünmeye zaman ayırabilirsiniz. Eylemlerinizi bu değerlerle uyumlu hale getirmek öz değer algınızı iyileştirebilir.

8- Başarılarınızı kutlayıp ödüllendirin. Ne kadar küçük olduğunun bir önemi yok, başarılarınız kutlamaya ve kendinizi ödüllendirmeye değer. Başarılarınızın farkında olmak, güçlü yönlerinizi hatırlatır.

9- Şükran pratiği yapın. Güçlü yönleriniz gibi hayatınızdaki olumlu yönlerinizi ve unsurları düşünmek ve bu durumlara şükranlarınızı ifade etmeyi alışkanlık haline getirebilirsiniz. Şükran duygusu bakış açınızı eksikliğini hissettiğiniz şeylerden sahip olduğunuz şeylere yönlendirmenize yardımcı olabilir.

10- İç kaynaklarınızı geliştirin. Görünüm veya sosyal onaylanma gibi dış etkiler yerine; kişisel erdemleriniz, değerleriniz veya manevi inançlarınız gibi öz değerinizin içsel kaynaklarına odaklanabilirsiniz. Bu yaklaşım daha kalıcı, etkili ve istikrarlı bir öz değer duygusu inşa etmenizi sağlar.

Bu pratikleri günlük rutininize entegre ederek yavaş yavaş öz değerinizi pekiştirebilir; hayata karşı daha dayanıklı bir tutum ve olumlu bir iç diyalog geliştirebilirsiniz.

Yazar: Zeynep Yankılıç

 

Kaynakça

  • Crocker, J., & Knight, K. M. (2005). Contingencies of Self-Worth. Current Directions in Psychological Science, 14(4), 200-203. https://doi.org/10.1111/j.0963-7214.2005.00364.x 
  • Crocker, J., & Wolfe, C. T. (2001). Contingencies of self-worth. Psychological Review, 108(3), 593–623. https://doi.org/10.1037/0033-295X.108.3.593 
  • Covington, M. V., & Beery, R. G. (1976). Self-worth and school learning. Holt, Rinehart & Winston.
  • Reddon, H., Meyre, D., & Cairney, J. (2017). Physical Activity and Global Self-worth in a Longitudinal Study of Children. Medicine and science in sports and exercise, 49(8), 1606–1613. https://doi.org/10.1249/MSS.0000000000001275 
  • Rogers, C. R. (1959). A Theory of Therapy, Personality, and Interpersonal Relationships: As Developed in the Client-Centered Framework. In S. Koch (Ed.), Psychology: A Study of a Science. Formulations of the Person and the Social Context (Vol. 3, pp. 184-256). New York: McGraw Hill. 
  • Sowislo, J. F., & Orth, U. (2013). Does low self-esteem predict depression and anxiety? A meta-analysis of longitudinal studies. Psychological bulletin, 139(1), 213–240. https://doi.org/10.1037/a0028931 
Okumalara Dön